Tôi có một anh bạn tu nghiệp tại Đức, lấy bằng tiến sĩ, khi về nước, việc đầu tiên là anh ấy gác những gì đã học được từ nước ngoài, sử dụng kiến thức đại học đi Bán cháo phổi kiếm tiền mua căn nhà nho nhỏ và nuôi mình nuôi con. Xin mọi người đừng so sánh lương tiến sĩ với thu nhập của nông dân, bởi vì, để có bằng tiến sĩ, ngoài việc họ bỏ ra 12 năm học phổ thông như lao động phổ thông khác, họ phải bỏ ra 4 năm đại học, 2 năm thực sĩ, 3-4 năm học tiến sĩ, tổng cộng đến 10 năm, đó là chưa kể khi học ở nước ngoài, họ phải mất bao nhiêu năm trau dồi ngoại ngữ nữa. Vậy mà ở tuổi 35, lương của họ chưa nổi 10 triệu 1 tháng, trong khi chi tiêu hàng tháng cho 1 gia đình 4 người ở Hà Nội có khi nào dưới 10 triệu 1 tháng đâu? (http://cuoituan.tuoitre.vn/tin/20120319/hau-an-322---nhung-noi-buon-co-that/482521.html). Những bài báo như thế này rất nhiều và đã viết rất lâu rồi, nhưng bao nhiêu năm, có thay đổi đâu? Các lãnh đạo cứ bàn chuyện đổi mới, chuyện nâng cao chất lượng, nhưng một ngành nghề không đảm bảo cho người ta mức sống tối thiểu, thì đương nhiên họ phải đi làm thêm, phải dành thời gian để kiếm sống, nếu mạng sống không giữ được thì lấy gì để cống hiến? 

      Khi tôi sang Hàn, gặp một tình trạng trớ trêu hơn. Một PGS người Myanma, từng tu nghiệp tiến sĩ ở Đức, về nước, đồng lương không sống nổi (tương tự như nước ta), có cơ hội sang Hàn dạy tiếng Myanma, với mức lương tối thiểu là hơn 2000 usd 1 tháng, thế là người đó sẵn sàng bỏ việc ở nhà, đi dạy tiếng Myanma (tiếng mẹ đẻ) để kiếm tiền nuôi vợ con (Trong khi với việc dạy tiếng mẹ đẻ, họ không cần phải đi du học ở nước ngoài làm gì).

        Tu nghiệp nước ngoài về, cũng muốn nghiên cứu, nhưng nhà nước cắt giảm ngân sách dành cho nghiên cứu ở một số trường đại học, muốn làm đề tài cấp trường thì thường phải làm tự phí. 

         Có thể nói, giảng viên không còn hi vọng gì có thể sống được bằng lương, và cũng không hi vọng gì có thể sống được bằng thu nhập có được từ cơ quan mà mình công tác. Lương không đủ sống, nhà trường không tạo ra được việc làm để giảng viên tăng thu nhập, vậy giảng viên sống bằng cách nào? Phần lớn giảng viên phải làm các việc khác ngoài giảng dạy và nghiên cứu trong đơn vị công tác. Nếu bây giờ ai đó thực hiện phỏng vấn giảng viên các trường đại học, thì tôi cam đoan rằng, không phải 100% thì cũng 99% giảng viên trả lời là KHÔNG SỐNG BẰNG LƯƠNG. Thậm chí một số người còn tự hào khi nói rằng mình không cần trông chờ vào lương mà vẫn sống. Một ngày chỉ có 24h, chúng ta phần lớn đều là người bình thường, do đó, khi chúng ta làm việc này rồi thì sẽ cắt vào thời gian làm việc khác, đã bỏ thời gian đi kiếm tiền rồi thì sẽ cắt vào thời gian nghiên cứu, giảng dạy ở đơn vị. Một bài báo khoa học viết cả tháng trời, thậm chí mấy tháng, khi gửi đăng có khi phải mất tiền phản biện, nhưng hiệu quả nó mang đến cho người viết là gì? Nhiều người làm xong chức danh là ngừng viết bài. Trong khi một bài báo lá cải nhuận bút có thể lên tới 1-2 triệu. Có thể nói, phần lớn giảng viên phải lao đi làm các việc khác ngoài nghiên cứu và giảng dạy, để sống đã, vì nếu không còn sống thì làm được cái gì? Tiềm lực của các giảng viên đại học ở Việt Nam cũng rất lớn, nhưng rồi, theo năm tháng, họ phát hiện ra, nếu cứ lao vào nghiên cứu, khoa học sẽ lớn lên nhưng gia đình thì sẽ teo tóp, và buộc họ phải lựa chọn. Những ai yêu nghề thì đi theo phương châm "lấy ngắn nuôi dài", ai phẫn chí thì bỏ luôn "dài", tập trung vào kiếm ăn một cách đơn thuần. 

        Khi mà nghê giáo không còn sức hấp dẫn nữa, thì học sinh phổ thông sẽ không định hướng thi vào đại học sư phạm, chuyển sang thi các trường đào tạo ngành khác, lúc đó, ngành giáo dục sẽ thiếu giáo viên một cách trầm trọng. Khi người làm không đủ thì nói gì đến cải cách, đổi mới nâng cao chất lượng?

        

        Cho nên, tôi nghĩ, mọi cuộc cải cách hãy nên bắt đầu từ việc nâng cao đời sống của người lao động, nếu không, sẽ khó mà thành công.